Yeni Başlayanlar İçin Ebru Sanatına Giriş (Ayrıntılı Rehber)

Ebru sanatı Türk tarihinin sanat alanında önemli bir yere sahip olan bu zarif sanatı öğrenmek istemez miydiniz? Emin olun bir başladınız mı ne kadar keyifli olduğunu anlayacaksınız.

Son güncelleme:

11 Nisan 2021 14:12

Yazar:

Beste Bal

Yeni Başlayanlar İçin Ebru Sanatına Giriş (Ayrıntılı Rehber)

Ebru sanatı Osmanlı Dönemi’nde dahi bizimle olan zarif bir sanattır. Sıvısının üstüne fırça yardımıyla damlatılan boyayla elde edilir. Sıvının yoğunluk farkı sayesinde üstünde kalan boyalar son aşamada kalın bir kağıda geçirilir. Peki bu nasıl ve neler yardımıyla yapılır?

Ebru Sanatı İçin Gerekli Malzemeler

Ebru diğer çoğu sanata oranla daha çok uğraş ve daha özel malzemeler gerektirir. “Kitre” adlı beyaz kremsi yapı, ebrunun yapılacağı suya dökülür. Bu şekilde sıvının yoğunluğu ve yapışkanlığı artar. Bu karışım hazırlandıktan sonra bir süre soğuk bir ortamda bekletilmesi yararlı olur. En sonunda ebrunu yapılacağı sıvı hazır olur.

Tabi bir de bu sıvının duracağı bir “Tekne” gerekli. Tekne, yaklaşık A3 boyutlarında olursa geniş çalışmalar için daha çok yeriniz olur. Aynı zamanda kullanacağınız kağıdın boyutu da teknenizin boyutuna bağlıdır.

Teknenin yapım maddesi çok önemli bir etken değildir fakat kenarlarının ince olması kağıdınızı sıyırırken sıvının birikmemesi için işinize yarayabilir. Son dönemlerde temizliğinin kolaylığı açısından çelik tekneler tercih edilir.

Sırada en temel malzemelerden “Fırça” var. Kırtasiyelerde ebru için özel yapılmış, ucu at kılından/kuyruğundan, sapı gül dalından fırçalar bulabilirsiniz.

Sıra geldi “Toprak boyalara”. Ebru sanatında kullanılan bu boyalar doğadaki renkli kayaçlardan veya topraktan elde edilen son derece doğal boyalardır. Herhangi bir boya üzerine damlatılacak kitreli suda eriyebilir bunun sonucunda da kağıda çıkmayacağı için bir işe yaramamış olur. Bu boyalar içerisinde yağ da olmamalıdır. Eğer elde yapılan boyalardansa tam olarak ezildiğinden emin olmalısınız yoksa içindeki küçük parçacıklar kitreli suda dibe çöker.

Bir diğer temel madde “Sığır ödü”dür. Sadece öd olarak da geçen bu madde içerisinde safra asitleri bulundurur. Bu madde boyaların içerisinde dikkatle damlatılır ve bu sayede boyaların dibe çökmemesi ve kitreli su üstünde dağılması-yayılması sağlanır.

Bu temel maddeler olmadan ebru yapılamaz. Şimdi ise sıra yan maddelerde. Bunların ilki “Biz”dir. Biz ince bir demirden oluşur. Ebruda çiçek yapımının olmazsa olmazıdır. Ucunun kalınlığı yapacağınız çalışmaya göre değişkenlik gösterebilir.

İkinci yan madde ise “Tarak”tır. Tarak çiçek çalışmalarında kullanılmaz. Onun yerine battal çalışmalarda kullanılır. Tarakların uçlar da demir veya çeliktendir. Tarakların uçları arasındaki mesafe değişkenlik gösterebilir.

Ebru sanatının daha birçok malzemesi olsa da sadece bunları kullanarak harikalar yaratabilirsiniz.

Ebru Sanatı Nasıl Yapılır?

Ebruya başlamadan önce yanınızda mutlaka temizlik için birden fazla peçete veya fazla peçete kullanımına karşı olarak eski bir/birkaç gazete bulundurmalısınız. Şunu unutmamalısınız ki ebru yapmak demek kirlenmeyi başlatan göze almaktır.

Sizin için değerli kıyafet ayakkabı giymemenizi öneririm. Ebruyu yapacağınız ortamda duvarların üstünü de gazete veya plastikle kaplarsanız duvarlarınızı da kirlenmekten kurtarabilirsiniz. Bir önlük giymenizi de tavsiye ederim.

Temizlik önlemlerini ve kitreli suyunuzu da aldıysanız artık başlamaya hazırsınız. Tekneyi önünüze koyduktan sonra içine seviyesi ne çok alçak ne de çok yüksek olacak şekilde kitreli suyunuzu boşaltabilirsiniz. Daha sonra kıvamını ve yapısını koruyabilmesi için kitreli suyu buzdolabınızda tutabilirsiniz.

Artık sıra boyalara geçti. Fırçanızı boyaya batırdıktan sonra parmaklarınızla sıkarak fırçadaki suyu biraz azaltın. Bu şekilde boyayı daha kontrollü biçimde damlatabilirsiniz. Fırçadaki boyayı, sıvıya damlatma şekliniz oldukça önemli.

Bir elinizle fırçayı diğer elinizin avucuna ve parmağına vurarak boyanın damlamasını sağlayın. Vuruşunuz çok sert olursa boya aniden ve çok damlayabilir, çok yumuşak vurursanız da boya damlamayabilir. Bu işlemi tam ortasını bulup kontrollü biçimde uygulamalısınız. Boyayı tüm yüzeye eşit dağıtmaya çabalayın.

Bu ilk deneyişiniz ise battal yani çiçeksiz desenli çalışmanızı tavsiye ederim. İlk kat boyayı damlattıktan sonra isterseniz ikinci kata geçebilirsiniz. Renk uyumuna dikkat edin.

İkinci katı da özenle dağıttıktan sonra “Biz”i kullanarak soldan sağa ve sağdan sonra alt alta çizgiler çekin. Örneğin teknenin en üst sol noktasından başlayın ve sağa doğru yavaş ve titretmemeye çalışarak ilk çizginizi çekin. Bizi kaldırmadan alt sıraya geçin ve bu sefer sağdan sola bir çizgi seçin.

Sonra yine bizi kaldırmadan bir alta inip soldan sağa çekin. Bu işlemi teknenin sonuna kadar devam ettirirseniz elinizde bir “gelgit” çalışması olacaktır.

Eğer gelgit çalışmanızın üstünden aşağıdan yukarı doğru veya tam tersi şekilde tarakla geçerseniz elinizde bir tarak çalışması oluşur.

Çalışmayı Kağıda Geçirme

Kağıda geçirme kısmı çok önemli bir diğer işlem. Kalın bir kağıdın iki zıt köşesinden (örneğin sağ alt ve sol üst köşe) dikkatle tutun ve ortasından başlayarak arada hava kalmadan kağıdı sıvıya yatırın.

Arada havada kalması çalışmanızın ortasında veya herhangi bir yerinde beyaz bir yuvarlak çıkmasına sebep olur. Bu da çalışmanızı bozabilir.

Kağıdı sıvıya yatırdıktan sonra teknenizin kenarlarını gazete veya peçetenizle temizleyin. Orası kirliyse kağıdınızı tekneden çekerken kirletebilirsiniz. Temizleme işleminden sonra kağıdınızı alt uçlarından tutun ve yavaşça teknenin kenarına sürterek kendinize doğru çekin.

İlk ebru çalışmanız artık elinizde. Onu boş bir masaya boyalı yüzeyi yukarıda kalacak şekilde yatırın ve bir kaç saat kurumaya bırakın.